“ข้าวต้มลูกโยน” ทำไมต้องโยนข้าวใส่บาตร? ความหมายลึกซึ้งที่ซ่อนอยู่

“ข้าวต้มลูกโยน” ทำไมต้องโยนข้าวใส่บาตร? ความหมายลึกซึ้งที่ซ่อนอยู่

ข้าวต้มลูกโยน คือชื่อของขนมชนิดหนึ่งที่มีมาเเต่โบราณเเละเป็นขนมที่คู่กับประเพณีวันออกพรรษา โดยเฉพาะในภาคใต้ของไทยและบางพื้นที่ของภาคกลางขนมนี้มีชื่อเสียงและมีความเกี่ยวข้องกับการทำบุญตักบาตรในวันออกพรรษา ซึ่งตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หรือที่เรียกกันว่า "วันเทโวโรหณะ" หรือ “ตักบาตรเทโว”

ความเป็นมาของประเพณีนี้ เกิดจากเรื่องราวของคนในสมัยก่อนที่มีการเล่ากันว่าในสมัยพุทธกาล วันออกพรรษาเป็นวันที่พระพุทธเจ้ากลับมายังโลกมนุษย์หลังจากเสด็จไปโปรดพระมารดาในเทวโลก เป็นวันที่พระพุทธเจ้าประทับร่างลงจากดาวดึงส์สู่โลกมนุษย์ผ่านทางบันไดสวรรค์ ซึ่งเรียกกันว่า "วันเทโวโรหณะ" ถือเป็นวันบุญกุศลที่สำคัญ หลังจากนั้น ชาวบ้านต่างเฝ้าที่จะทำบุญตักบาตรกันอย่างล้นหลาม แต่ไม่สามารถเข้าไปถึงพระองค์ได้ จึงทำการโยนข้าวไปในบาตรของพระองค์ และอาหารเหล่านั้นก็ได้ตกเข้าไปในบาตรซึ่งเป็นเรื่องที่น่าตื่นตาตื่นใจในช่วงนั้น จนถือเป็นหนึ่งความเชื่อประเพณีตักบาตรเทโวที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงทุกวันนี้

สำหรับวิธีการทำขนมต้มลูกโยน หรือ ข้าวต้มหาง ถ้าในภาคใต้ จะเรียกว่า ขนมต้ม ซึ่งจะมีความคล้ายกับข้าวต้มมัด โดยมีวัตถุดิบหลักที่หาได้ง่าย คือ ข้าวเหนียวเขี้ยวงู,กะทิ,น้ำตาลทราย,เกลือ,ถั่วดำ,ใบมะพร้าวอ่อน, ใบเตย, ใบจาก หรือใบกะพ้อ (ไว้สำหรับห่อขนม)

วิธีการทำ

1. เริ่มจากนำข้าวเหนียวแช่น้ำและต้องแช่น้ำไว้ประมาณ 2-3 ชั่วโมงเพื่อให้ข้าวเหนียวอ่อนตัว

2. ผัดข้าวเหนียวกับกะทิ โดยนำน้ำกะทิที่ผสมกับน้ำตาลทรายและเกลือมาผัดกับข้าวเหนียวจนเกือบสุก

3. โรยถั่วดำที่ต้มสุกแล้วลงไปในข้าวเหนียวที่ผัด

4. ห่อขนมโดยใช้ใบมะพร้าวหรือใบเตยห่อข้าวเหนียวเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยม มียอดแหลม และเหลือปลายของใบที่ใช้ห่อไว้ให้มีความยาวไม่เกินคืบ เพื่อความสวยงามทั้งยังสะดวกในการหยิบจับ

5. หลังจากห่อเสร็จแล้ว นำไปต้มในน้ำจนสุก เท่านี้ก็ได้ข้าวต้มลูกโยนที่เกิดจากภูมิปัญญาของชาวบ้านและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีรสชาติหวาน มัน หอมอร่อย

ขนมต้มลูกโยนมีความสำคัญอย่างยิ่งในประเพณีการทำบุญวันออกพรรษา เป็นการแสดงความศรัทธาความเคารพต่อพระพุทธเจ้าและพระสงฆ์ ผ่านการโยนข้าวไปในบาตร ทำให้การถวายขนมและอาหารใน “วันตักบาตรเทโว” เป็นประเพณีที่มีทั้งความอร่อยและคุณค่าทางจิตใจ ซึ่งในปัจจุบันยังคงมีการทำขนมต้มลูกโยนอยู่ในบางพื้นที่ เพื่อลูกหลานได้เรียนรู้และสืบทอดประเพณีที่มีคุณค่าทางจิตใจและวัฒนธรรมนี้

ขอบคุณข้อมูลจาก

https://www.thaipbs.or.th/news/content/333269

https://www.banmuang.co.th/news/region/300000

https://arit.kpru.ac.th/ap2/local/?nu=pages&page_id=2151...

ติดตามข่าวสารและกิจกรรมต่าง ๆ ของแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ได้ที่

Official Web : http://artculture4health.com/

Facebook : https://www.facebook.com/artculture4h

Youtube แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม สร้างเสริมสุขภาพ : http://bit.ly/3YVFSl5

Instagram : https://www.instagram.com/artculture.4health/

Twitter : https://twitter.com/art_culture4h

Tiktok : https://www.tiktok.com/@artculture4health

#สสส #แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ #ข้าวต้มลูกโยน