ลอยกระทง

หมวดหมู่ , 24 มกราคม 66

ลอยกระทง...

เป็นพิธีกรรมของผู้คนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เป็นพิธีเพื่อขอขมาต่อธรรมชาติ ซึ่งมีความเกี่ยวเนื่องกับ "ผี" โดยไม่ได้มีหลักฐานชัดเจนว่าเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่เมื่อไร

เมื่อชีวิตผู้คนต่างอยู่รอดโดยพึ่งพาน้ำและดินมาแต่อดีต ดังนั้นผีน้ำและผีดิน ซึ่งต่อมาถูกเรียกว่า "แม่พระคงคา"และ "แม่พระธรณี" จึงได้รับการจัดพิธีขอขมาจากชาวบ้านที่อาจล่วงเกินไปเมื่อใกล้สิ้นสุดปีนั้น ๆ ทำให้วันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ กลางเดือน 12 ซึ่งเป็นช่วงที่น้ำขึ้นสูงสุด และถือเป็นการสิ้นสุดปีนักษัตรเก่า ถูกเลือกเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุด

ต่อมาเมื่อดินแดนแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เริ่มรับอิทธิพลของศาสนาพุทธ-พราหณ์มาจากอินเดียเมื่อราว 2,000 ปีก่อน ราชสำนักโบราณก็ได้ปรับเปลี่ยนพิธีกรรม "ผี" เพื่อขอขมาน้ำและดินให้เข้ากับศาสนาที่รับเข้ามาใหม่ ซึ่งให้ความหมายใหม่ หมายถึงการบูชาพระพุทธเจ้าและเทวดา ดังหลักฐานปรากฎในเอกสารลาลูแบร์ ที่บันทึกไว้ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่สำหรับชาวบ้านนั้น ก็ยังคงปฏิบัติเช่นเดิม

ในศิลาจารึกสมัยสุโขทัยและเอกสารร่วมสมัย ก็ไม่มีปรากฎชื่อ "ลอยกระทง" แม้แต่ในศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราชก็มีแต่ชื่อ "เผาเทียน เล่นไฟ" หมายถึง การทำบุญไหว้พระ ส่วนเอกสารและวรรณคดีสมัยกรุงศรีอยุธยาสมัยแรกๆ ก็มีแต่ชื่อ "ชักโคม ลอยโคม แขวนโคม และลดชุดลอยโคมลงน้ำ"

คุณค่าของประเพณีลอยกระทงนั้น ประกอบด้วย 4 อย่างคือ คุณค่าต่อครอบครัว, คุณค่าต่อชุมชน, คุณค่าต่อสังคม และคุณค่าต่อศาสนา

ที่มา : หนังสือเรื่องลอยกระทงที่จัดพิมพ์โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม

#ปันศิลป์ปันสุข #สสส #แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ